Kiến trúc nhà ở: Khái niệm, phân loại, nguyên tắc thiết kế cần biết

Thiết kế kiến trúc nhà hiện nay đang được áp dụng rộng rãi tại các dự án và đã thu hút được đông đảo sự chú ý của khách hàng, đặc biệt là những người đang có ý định xây cho mình một tổ ấm riêng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm thiết kế kiến trúc nhà là như thế nào và công dụng của nó ra sao. Ở bài viết này, SGL sẽ cung cấp một vài thông tin căn bản và những nguyên tắc cần biết trong thiết kế nhà ở giúp bạn đọc có thể tham khảo, đồng thời sẽ cung cấp những mẫu nhà ở đẹp được ưa chuộng nhất hiện nay.

Khái niệm về kiến trúc nhà ở

Nhà ở là hình thức kiến trúc được ra đời sớm nhất. Đó là các công trình xây dựng phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt gia đình của con người. Nhà ở chính là nơi trú thân cần thiết để giúp con người chống lại các tác hại của điều kiện tự nhiên như: nắng, sương, mưa, bão, lụt, bão tố, thú dữ… vừa tạo điều kiện thuận lợi cho con người và các thành viên trong gia đình của họ có điều kiện được nghỉ ngơi, tái tạo sức lao động, sinh con và duy trì giống nòi, sau cùng là có thể sử dụng làm kinh tế để sinh sống và phát triển.

Trong đời sống xã hội hiện đại như ngày nay, nhà ở còn là nơi hưởng thụ và tiêu thụ những thành tựu của khoa học hiện đại, với những tiện nghi hiện đại của nền văn minh đô thị. Nhà ở ngày nay đã thật sự trở thành một phúc lợi lớn của con người mà xã hội văn minh mang đến. Bởi con người cần có những không gian và các tiện ích nhằm đáp ứng mọi nhu cầu ngày càng cao của con người về vật chất, tình cảm và tinh thần.

Nhà ở là một nhu cầu hạnh phúc đời sống chính đáng và thiết yếu của tất cả mọi con người trên trái đất này. Một xã hội tiến bộ là một xã hội biết quan tâm và tạo điều kiện giúp con người và gia đình có được một nơi ở ổn định để đáp ứng nhu cầu “an cư lạc nghiệp”. Mới nhìn vào kiến trúc nhà ở tưởng như đơn giản nhưng thực chất chúng lại rất phức tạp bởi vì nó có sự liên hệ vô cùng mật thiết với thói quen và phong cách sống của mỗi con người và từng gia đình.

Nhà ở hiện nay được phân loại như thế nào?

Hiện nay, nhà ở được phân loại dựa theo các hình thức tổ chức công năng như sau:

Nhà nông thôn

Đây là loại hình nhà ở gia đình dành riêng cho những người làm nông và nó thường phải gắn liền với đồng ruộng – nơi sản xuất chính của những gia đình người lao động nông nghiệp. Tuy vậy những ngôi nhà nông thôn truyền thống ở Việt Nam vẫn còn một số hạn chế trong mặt công năng, kỹ thuật thiết kế và điều kiện vệ sinh môi trường. Muốn có một nền kiến trúc nông thôn mới phát triển chúng ta sẽ phải cố gắng để có các kiểu nhà mới vừa phù hợp với lối kiến trúc của thời đại mới, vật liệu kỹ thuật mới vừa giữ được nét đẹp của truyền thống dân tộc xưa nay.

Nhà biệt thự thành phố

Đây là loại nhà ở gia đình rộng rãi, nội thất cao cấp, sang trọng, có sân vườn, thường dành cho những thành phố có điều kiện kinh tế và mức sống cao hoặc cho người có quyền lực hoặc thượng lưu. Nhiều quốc gia hiện nay đã coi nhà ở biệt thự không phải là loại nhà ở chủ yếu của khu vực trung tâm thành phố lớn, mà chúng chỉ được xây dựng ở ngoại ô thành phố hoặc các khu thị trấn.

Tại một số quốc gia phát triển, nhà ở biệt thự chỉ được xây dựng trong nội ô của thành phố và giá chỉ ở mức trung bình. Trên đất nước chúng ta, nhà ở biệt thự trong một số thành phố vẫn còn chiếm một tỷ lệ đáng kể, cho nên việc nghiên cứu loại nhà ở xây dựng riêng một cách thoả đáng cũng là cần thiết. Hơn nữa loại nhà này cũng tương đối gần gũi với những loại nhà khối ghép ít tầng là loại nhà thường được xây dựng rất nhiều trong thành phố nhỏ và thị trấn hiện nay trên thế giới cho nên lại càng phải có quan tâm thoả đáng.

Nhà kiểu liên kế (liền kề)

Loại nhà này thường được gọi là nhà kiểu khối ghép, nhà hàng phố, biệt thự kiểu dãy, kiểu băng. Đây cũng là loại nhà ở tương tự như biệt thự đơn và song lập nhưng với tiêu chuẩn xây dựng thấp hơn biệt thự và thường được xây dựng tại ngoại vi các thành phố lớn, còn ở những thành phố nhỏ và vừa thì rất ít được xây dựng loại hình nhà này. Xây dựng nhà khối ghép ở thành phố được coi là phù hợp hơn và ít tốn kinh phí hơn so với biệt thự nhà phố.

Xem thêm hình ảnh về kiểu nhà liền kề TẠI ĐÂY

Nhà chung cư

Nhà ở chung cư dành cho tập thể có nhiều gia đình. Các căn hộ là thành phần hình thành nên các chung cư đó. Căn hộ là một chuỗi không gian có tính khép kín phục vụ cuộc sống riêng cho một hộ gia đình.

Nhà ở kiểu khách sạn

Hiện nay ở nhiều nước trên thế giới, loại nhà ở kiểu khách sạn là kiểu nhà ở đang được ưa chuộng. Đây là loại nhà ở gồm các căn hộ có diện tích nhỏ (thường chỉ 1-2 phòng ở). Khu phụ trong căn hộ của loại hình nhà ở này tuy đơn giản hơn ở chung cư nhưng trang thiết bị phục vụ công cộng thì tương đối đầy đủ và tiện nghi. Khi muốn đánh giá chất lượng của loại hình nhà ở kiểu khách sạn, người ta căn cứ vào tiện nghi trong căn hộ và khoảng cách từ nhà ở đến khu vực dịch vụ công cộng. Loại nhà này phục vụ cho các gia đình ít người (chỉ có hai vợ chồng không có con hoặc có một con, phụ nữ đơn thân hoặc các cặp vợ chồng trẻ không có con).

Xem thêm: Nguyên tắc, phong cách thiết kế kiến trúc khách sạn HOT nhất 2023

Ký túc xá

Là loại nhà ở phục vụ các đối tượng như những người độc thân, công nhân, quân nhân, sinh viên các trường Đại học và học sinh các trường Trung học chuyên nghiệp. Trong loại hình nhà ở ký túc xá này sẽ được chia ra thành hai khu vực chính: khu vực ở và khu vực phục vụ cộng đồng (nhà ăn hoặc các câu lạc bộ).

Khu quần thể nhà ở lớn có các dịch vụ công cộng tổng hợp

Trong thời gian gần đây xu hướng chung ở những thành phố siêu lớn là chú ý đến việc phát triển tổ hợp những nhà ở trong một quần thể lớn có chức năng phục vụ công cộng.

Đó là các quần thể nhà ở hay các khu ở lớn có quy mô tương đương một làng hay xóm nhà ở phục vụ 2000 tới 4000 thậm chí tới 6000 hay 8000 người dân ngay trong một ngôi nhà, hoặc có quy mô tương đương một nhóm nhà ở riêng lẻ trong một tiểu khu hoặc một thành phố nhỏ, trong đó người ta kết hợp nhà ở với những cơ sở dịch vụ tổng hợp khác nhau: những cửa hàng, các nhà trẻ, những trung tâm văn hoá, thể thao, giải trí và những cửa hàng kinh doanh phục vụ cuộc sống…

Những nguyên tắc thiết kế nhà ở mà bạn cần biết

Để một thiết kế kiến trúc nhà ở mang đến nhiều giá trị cho người ở và xã hội cần thực hiện những nguyên tắc sau:

Tính thẩm mỹ của kiến trúc

Tính thẩm mỹ là điều đầu tiên và quan trọng nhất trong việc thiết kế kiến trúc. Đây chính là điều dễ nhận biết nhất vì giá trị nghệ thuật của các công trình kiến trúc không những phản ánh tính cách và cái tôi của chủ nhân, mà còn cho thấy khả năng sáng tạo của kiến trúc sư.

Tính bền vững

Một kiến trúc đẹp là một kiến trúc thể hiện được tính bền vững. Ngoài việc đảm bảo những yêu cầu về kết cấu kỹ thuật thì người kiến trúc sư cũng cần nắm vững những vấn đề về tải trọng của căn phòng, việc lắp đặt hệ thống điện nước, hệ thống cấp và thoát nước thải làm sao cho hợp lý nhất. Điều này vừa giúp ngôi nhà có tính đồng nhất và có thể sử dụng trong khoảng thời gian lâu dài.

Nguyên tắc đảm bảo công năng sử dụng

Một công trình kiến trúc nhà ở cần phải được thiết kế theo quy chuẩn với đầy đủ công năng sử dụng, tính hợp lý và sự kết nối giữa các không gian với nhau. Việc này sẽ giúp cho các sinh hoạt trong cuộc sống diễn ra một cách thuận tiện và thoải mái nhất cho gia chủ cùng những thành viên khác trong gia đình.

Chi phí thiết kế phù hợp

Ngoài ra, vấn đề về tiết kiệm nguồn kinh phí cũng là vấn đề được các chủ nhà quan tâm. Tuy giá trị của một bản thiết kế kỹ thuật chỉ chiếm khoảng 3% giá trị công trình, nhưng đây chính là cách để có thể tính được chi phí đầu tư và các khoản chi phí phát sinh trong thời gian thiết kế kỹ thuật.

Đảm bảo mang đến giá trị cho xã hội

Những công trình kiến trúc nhà ở phản ánh sự phồn thịnh, phát triển và tiến bộ trong văn minh của xã hội qua mỗi giai đoạn phát triển. Thiết kế, xây dựng một công trình kiến trúc đẹp, tồn tại bền vững cũng là góp phần làm đẹp cho xã hội, cho đất nước của chúng ta.

Những yếu tố chính ảnh hưởng đến kiến trúc nhà ở

Một công trình thiết kế nhà ở đẹp và có giá trị thẩm mỹ cao sẽ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố chính sau:

Yếu tố khí hậu tự nhiên

Yếu tố khí hậu như bức xạ mặt trời, gió, mưa, bão, sự biến đổi mạch nước ngầm… có tác động nhất định đối với kiến trúc xây dựng hiện nay. Mức độ tác động nhiều hay ít còn phụ thuộc vào điều kiện khí hậu của vùng cũng như thành phần cấu tạo của căn nhà.

Đặc biệt với vùng có điều kiện khí hậu nhiệt đới ở nước ta thì lượng bức xạ mặt trời khá cao và nhiệt độ ban ngày tương đối cao nên cần phải có các giải pháp kiến trúc thích hợp. Kiến trúc sư có thể dùng gạch bông gió, giếng trời và lam che nhằm giảm thiểu những ảnh hưởng này.

Chẳng hạn ở vùng có khí hậu lạnh, nhiệt độ xuống thấp thì phần tường và mái phải có kết cấu chịu lạnh mới có thể duy trì nhiệt độ trong nhà được ổn định. Hệ thống mái và khung nhà phải có độ vững chắc để chịu đựng sức nóng của mưa và gió.

Ở những vùng có khí hậu lạnh gia chủ hay chọn những chất liệu tự nhiên nhằm tạo độ bền và khả năng điều hoà không khí hiệu quả cho ngôi nhà. Những vùng có khí hậu nóng quanh năm, lại có sự chênh lệch nhiệt độ cao nên việc sử dụng mái chống nóng cũng phải được tính toán kỹ lưỡng.

Yếu tố phong thủy

Trong thiết kế kiến trúc nhà ở hiện nay thì yếu tố phong thuỷ cũng chính là yếu tố cực kỳ quan trọng mà gia chủ cần phải chú ý tới. Từ cổng ra vào, nhà bếp, phòng khách, phòng ngủ đến cầu thang… phải được thiết kế, bài trí một cách hợp lý. Hướng của ngôi nhà sẽ phải là hướng tốt theo tuổi của chủ nhân và hướng ra đường lớn, không được để các vật cản hay vật xú uế trước nhà. Tương tự, hướng của nhà bếp hay các gian phòng cũng phải được tính toán để không phạm phải kiêng kị trong phong thuỷ.

Bên cạnh việc màu sắc của ngôi nhà cũng ảnh hưởng đến phong thuỷ của toàn bộ ngôi nhà. Bạn nên chọn những màu hợp tuổi để giảm thiểu những rủi ro và đem lại thành công và thuận lợi trong công việc cũng như trong đời sống.

Yếu tố kinh phí xây dựng

Như đã nêu ở phần nguyên tắc thiết kế, kinh phí xây dựng cũng có ảnh hưởng không ít đối với kiến trúc nhà khi xây dựng. Lời khuyên cho gia chủ là nên sử dụng những nguyên vật liệu xây dựng thích hợp với điều kiện tự nhiên và ứng dụng thêm nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật nếu điều kiện cho phép. Quá trình thi công và xây dựng cũng phải đạt chất lượng và hiệu quả bằng việc ứng dụng các kỹ thuật xây dựng hiện đại.

Các vật liệu xây dựng phù hợp với ngân sách như dễ tìm, dễ mua hay vật liệu địa phương có giá thành vừa phải thì sẽ hợp với điều kiện của mọi gia đình. Trong khi đó, nếu bạn muốn có các tác phẩm nghệ thuật bạn sẽ cần chú trọng vào tay nghề của các thợ xây dựng và của kiến trúc sư cũng như chọn vật liệu cầu kì hơn đôi chút. Với các điều kiện khác nhau như thế thì kinh phí để hoàn thành công trình cũng sẽ khác nhau và buộc bạn phải tính toán kỹ càng.

Ở bài viết trên, SGL – Saigon Landscape đã nêu được khái niệm, phân loại và những nguyên tắc trong thiết kế nhà cần phải biết. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hoặc có nhu cầu về dịch vụ thiết kế kiến trúc hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp kịp thời.

Tham khảo thêm: Kiến trúc sinh thái – Lối kiến trúc bền vững, hòa nhập với thiên nhiên

Ban biên tập: SGL – Saigon Landscape

Ảnh: Tham khảo Internet